De vrouw van pijn: hoe Lia Wälti het nationale team draagt ​​– en soms bijna breekt

Echte tranen zouden Lia Wälti niet hebben gepast. Maar haar ogen waren wel een beetje vochtig toen Beatrice Egli afgelopen woensdag in het St. Jakob Park in Bazel het Zwitserse volkslied zong. De camera bleef herhaaldelijk hangen op het gezicht van de aanvoerder, vóór de openingswedstrijd van het EK voor Zwitserse vrouwen , in de kleedkamer en daarna tijdens het volkslied. Wälti leek groter dan het leven zelf op de schermen. Alsof ze, op dit intense, emotionele moment, over het team waakte en misschien ook een beetje over de mensen in het stadion en daarbuiten, in de huiskamers en bij publieke vertoningen in het hele land.

Wälti's gezicht weerspiegelde haar karakter: kalme vastberadenheid. Er was iemand die wist wat er van haar verwacht werd en bereid was de verantwoordelijkheid te dragen. De in Emmentaler geboren speelster was waarschijnlijk nog nooit zo uitgedaagd als op het EK in haar thuisland. De ervaringsdruk is des te groter nu Ramona Bachmann, al lange tijd een steunpilaar van het team, eruit ligt – en haar vriendin Ana-Maria Crnogorcevic geen hoofdrol meer vervult. Tegen Noorwegen speelde Wälti met twee 18-jarigen, een 21-jarige en een 22-jarige, met de 23-jarige Livia Peng in de goal. Het team heeft Wälti als voorzichtige leider nog nooit zo hard nodig gehad.

Wälti is een geboren leider, maar niet op een luidruchtige manier. Iemand die van nature de leiding krijgt binnen de scouts, omdat ze ziet wat er moet gebeuren en aan de slag gaat. Op haar negentiende was ze aanvoerder van YB en op haar eenentwintigste speelde ze bij Turbine Potsdam in de Bundesliga. Oud-bondscoach Nils Nielsen noemde haar, in een vreemde term, een "alpha puma". Ze zegt over zichzelf dat ze altijd een "verantwoordelijk persoon" is geweest, het soort persoon dat het latente risico loopt te veel hooi op haar vork te nemen.

Wälti werd onlangs in een interview met de krant NZZ gevraagd hoe je anderen verantwoordelijkheid kunt laten nemen. Ze zei: "Dat is niet zo makkelijk. Ik heb ook moeten leren verantwoordelijkheid te delegeren." In bepaalde fases waarin veel van haar afhing, nam ze ook veel dingen op zich waar ze zich geen zorgen over hoefde te maken. Tegenwoordig kan ze beter delegeren.

Toch vraag je je af of ze niet te veel hooi op haar vork nam in de emotioneel geladen weken voorafgaand aan het EK in eigen land. Wälti was overal: in een SRF-documentaire, in talkshows en interviews. Ze verscheen niet alleen als een voetbalster die platitudes uitkraamde; haar zorgen gaan verder dan het promoten van vrouwenvoetbal.

Sinds een crisis twee jaar geleden, die haar dwong een korte pauze te nemen, spreekt ze in interviews over mentale gezondheid en het belang om er openlijk mee om te gaan. Wälti wordt ook gekenmerkt door terughoudendheid; ze is beheerst en draagt ​​haar hart niet op de tong. Maar ze kiest een persoonlijke benadering waar dat voor haar belangrijk lijkt.

Ze promootte het EK onvermoeibaar en verscheen op billboards en in uitgebreide reclamespots waarin ze door Zwitserland wandelt en Bern tips geeft als ambassadeur van het EK. Ze behaalde ook haar trainerslicentie, renoveerde haar appartement in Londen en publiceerde samen met haar zus een kinderboek. Een paar dagen voor de openingswedstrijd legde ze de examens af voor haar online opleiding bedrijfskunde en sportmanagement.

Het is begrijpelijk dat Wälti de kans wil grijpen. Ze behoort tot een generatie speelsters die niets als vanzelfsprekend beschouwden en hun hele carrière lang voor zichtbaarheid vochten. Nu zijn ze groot, en niet alleen op de enorme schermen in het stadion. Zelfs in de meest afgelegen uithoeken van het land dragen meisjes shirts met hun naam erop. De speelsters willen profiteren van deze aandacht. Wälti is niet alleen met zichzelf bezig; net als met haar kinderboek wil ze haar opvolgers aanmoedigen en hen structuren nalaten die lang meegaan.

Wälti deed dit op een moment dat ze zich fysiek niet goed voelde. Een paar weken geleden zei ze tijdens een persconferentie: "Ik heb er lang over nagedacht of ik dit wel of niet moest zeggen, maar ik ga het toch zeggen. Mijn gezondheid is de afgelopen zes maanden niet optimaal geweest. Mijn lichaam is de laatste maanden, sinds de operatie, niet 100 procent fit geweest." Afgelopen november moest ze een abces laten verwijderen. Ze won in mei de Champions League met haar club Arsenal, maar ze heeft de laatste tijd niet meer regelmatig gespeeld.

In de aanloop naar het EK had ze last van onbepaalde pijn in haar linkerknie, en haar deelname aan de wedstrijd tegen Noorwegen (1-2) was tot kort voor de wedstrijd onzeker. Ze speelde met een kniebrace, kreeg in de tweede helft een verband om haar dijbeen en verwijderde het verband kort daarna op het veld. Het gevoel werd sterker dat de 32-jarige niet alleen een strijd voerde tegen haar tegenstanders en haar teamgenoten geruststelde, maar ook een strijd met haar lichaam.

Wälti was al aan het twijfelen voor de laatste twee toernooien. Vóór het EK van 2022 liep ze in de voorbereiding een dijbeenblessure op en in 2023 vocht ze zich met een enkelblessure naar het WK, maar was niet op volle sterkte. Zelfs toen vreesde het land haar deelname. Haar teamgenoot Noelle Maritz zegt over Wälti: "Ik ken niemand die harder werkt dan zij. Als ik naar de sportschool ga, is ze er altijd; ze heeft er alles aan gedaan om te spelen."

Als bondscoach Pia Sundhage na de wedstrijd in Bazel gevraagd wordt wat Wälti zo onmisbaar maakt, antwoordt ze: "Waar moet ik beginnen?" Coaches zeggen vaak dat elke speelster vervangbaar is.

Bij Wälti probeert niemand anderen op te hemelen. Sundhage heeft het niet over Wälti's droompass, die leidde tot de openingstreffer van Zwitserland, maar over hoe Wälti het team zoveel beter maakt. Wälti is niet alleen altijd beschikbaar om te passen, alsof ze een veilige haven is op het veld. Ze bepaalt het tempo en ritme, ze voelt de ruimte en anticipeert niet alleen op bewegingen, maar reageert er ook intelligent op.

Het is nog onduidelijk of Wälti zondag (21.00 uur) in de beslissende wedstrijd tegen IJsland kan spelen. "We mogen geen ervaring meer verliezen", zei ze voor de openingswedstrijd. Zwitserland heeft haar nodig.