Europees kampioenschap voetbal voor vrouwen | Gastland Zwitserland: In het land van nieuwe kansen

"Het wordt een fantastische show met een fantastische sfeer!" Met deze woorden belooft Dominique Blanc zeker niet veel goeds voor het EK vrouwenvoetbal. De voorzitter van de Zwitserse voetbalbond (SFV) kan nu al uitkijken naar een vrijwel uitverkocht toernooi vóór de officiële openingswedstrijd aanstaande woensdag in Bazel tussen het gastland Zwitserland en Noorwegen. En sportief gezien worden het drieënhalve week spannende wedstrijden: met de 16 deelnemende teams begint een relatief gelijkopgaand deelnemersveld. Als de titel in de finale op 27 juli te winnen is, zijn er meerdere teams in de race: de wereldkampioen uit Spanje , de Europees kampioen uit Engeland, de olympisch bronzenmedaillewinnaars uit Duitsland , de WK-bronzen uit Zweden, de Fransen en de Nederlanders.

De nasleep

Grote toernooien wekken altijd hoge verwachtingen voor wat komen gaat. Voor het vrouwenvoetbal betekent dit zichtbaarheid, professionalisering, groei – meer van alles, zowel groot als klein. Met het toernooi wil de Europese voetbalbond UEFA niets minder doen dan "een wereldwijde maatstaf voor sportevenementen neerzetten", zoals directeur Nadine Keßler het omschrijft. Om dit te bereiken, worden aanzienlijke investeringen gedaan. Op het EK van 2013 in Zweden betaalde de UEFA € 2,2 miljoen aan prijzengeld; vier jaar later, tijdens het toernooi in Nederland, was dat € 8 miljoen; en vervolgens het dubbele in 2022 in Engeland. Nu is het € 41 miljoen. Keßler legt uit waarom: "We maken een enorme vooruitgang omdat we weten hoe belangrijk prijzengeld is, wat het doet voor de publieke bewustwording en het stimuleren van ontwikkeling."

Wanneer het damesvoetbalelftal uit Thun in de Zwitserse Super League speelt, zien we een gemiddeld bezoekersaantal van slechts zo'n 200 toeschouwers. Een vergelijkbaar beeld zien we bij de eerstedivisieteams uit Aarau en Rapperswil-Jona. Het contrast kan niet groter zijn, aangezien het EK nu al vóór de aftrap nieuwe dimensies heeft bereikt: met meer dan 600.000 verkochte kaarten heeft het kleine Zwitserland het moederland van het voetbal ingehaald. Op het EK in Engeland drie jaar geleden stroomden 575.000 fans naar de stadions. Na de finale in Bazel kon niet alleen de Europese kampioen worden gevierd, maar ook een toernooi dat met 673.000 toeschouwers volledig was uitverkocht.

De hausse

Of het nu gaat om dit EK of een WK , de algemene belangstelling voor zulke grote evenementen met hun bijzondere karakter is veel groter dan voor het gewone voetbal. Precies daar rekent de SFV op. "Talloze meisjes zullen het voetbal zelf ontdekken in de nasleep van de hausse die het EK in Zwitserland teweeg zal brengen", schrijft de bond.

Rolmodellen kunnen ook bijdragen aan de ontwikkeling – Ramona Bachmann is een belangrijke speler in Zwitserland. "Ik denk dat dit het beste nationale team is waar ik tot nu toe voor gespeeld heb", zegt de middenvelder, die al landstitels in vier landen heeft gewonnen. Het probleem: de sterspeler van het team mist het EK vanwege een blessure. Dit verkleint de kansen van de thuisploeg in groep A, met Finland, IJsland en openingsrivaal Noorwegen – en daarmee ook de hoop om met sportief succes extra euforie te creëren. Het Zwitserse vrouwenvoetbalteam verloor begin juni met 1-0 van Noorwegen, hun zwaarste groepstegenstander, in Sion en degradeerde uit Divisie A van de beste Europese teams in de Nations League.

Andere landen droomden van een hausse na thuistoernooien of het succes van hun nationale teams – en waren teleurgesteld, zoals Duitsland na het WK van 2011. Vrouwenvoetbal is nog steeds een verliesgevende sector. Zoals hier in de Bundesliga of op het EK in Zwitserland. Volgens Keßler verwacht de UEFA een verlies van meer dan € 30 miljoen, maar dit maakt deel uit van een investeringsplan voor de lange termijn: tussen 2024 en 2030 wil de Europese voetbalbond € 1 miljard investeren in vrouwenvoetbal.

Het doel

Het doel van de UEFA, de Duitse voetbalbond (DFB) en de meeste clubs is dat vrouwenvoetbal zichzelf financiert. Ondanks jarenlange inspanningen lijkt dit nog steeds onrealistisch. Je kunt een financier niet vertellen waar hij in moet investeren. Je kunt mensen ook niet dwingen om vrouwenvoetbalwedstrijden te kijken. "Onze sport heet voetbal", zegt Dirk Zingler. De voorzitter van 1. FC Union sprak over de opkomst van het Berlijnse vrouwenvoetbalelftal in de Bundesliga. Hij begrijpt de aanpak niet om vrouwenvoetbal te vestigen als een zelfvoorzienend systeem en noemt het een "ideologisch doel". Er zijn dus andere, zeker succesvolle paden, zoals het "Union-ecosysteem" dat Zingler beschrijft, waarbij het professionele mannenelftal de hele club financiert.

Woorden schieten tekort, zoals vrouwelijke voetballers maar al te goed weten. De DFB blijft de verschillende bonusbetalingen voor haar dames- en herenteams rechtvaardigen met inkomsten. Als ze het EK winnen, ontvangt elke speelster € 120.000, terwijl de heren vorig jaar € 400.000 ontvingen op het EK. Ze kunnen wachten tot de dames uiteindelijk evenveel verdienen als de heren, zodat ze hen dan hetzelfde kunnen betalen. Andere nationale bonden zetten al lang hun woorden om in "gelijk loon".

Hoe blijvend de impact van het EK in Zwitserland zal zijn, valt nog te bezien. Zullen er op de lange termijn veel meer toeschouwers dan gemiddeld 702 bij wedstrijden van de Super League aanwezig zijn? Professionalisering, ontwikkeling en groei worden immers bepaald door de basis. Grote toernooien en overwinningen voor nationale teams zijn het toppunt van succes, maar die worden verdiend bij de clubs. Daarom koppelt de SFV het toernooi aan een legacy-programma: tegen 2027 moet het aantal momenteel ongeveer 40.000 actieve vrouwelijke speelsters in Zwitserland verdubbelen. Deze speelsters zullen dan worden gecoacht door 4.750 vrouwelijke coaches; momenteel zijn er dat 2.743. Met het EK en de gehoopte "maatschappelijke impact" wil de vereniging "nieuwe kansen creëren voor meisjes en vrouwen".