Emerich Jenei, de anti-establishment coach in Ceausescu's Roemenië

Helmut Duckadam, de doelman die alle vier de strafschoppen van Barcelona in de Europacupfinale van 1985-86 in Sevilla wist te stoppen, waardoor Steaua Boekarest de beker won , zei: "We werden na de finale tegen Barcelona ontvangen door Ceaușescu en waren verrast door zijn koelbloedigheid. Hij zei zelfs dat we binnen 90 minuten hadden kunnen winnen als we ons beter hadden voorbereid!"

Die koelbloedigheid was misschien verrassend, maar slechts tot op zekere hoogte. Want voor de dictator was die beker, die boven Sevilla naar de hemel werd geheven, meer dan een nationale vreugde en een groot propagandamoment voor zijn regime, het betekende een overwinning voor een van de meest verfoeilijke mensen, althans vanuit zijn perspectief, in heel Roemenië: Emerich Jenei, de bondscoach van Europees kampioen Steaua Boekarest .

En ja, Emerich Jenei, die op de avond van woensdag 5 november overleed , was een kalme en zachtaardige man, die bijna nooit lachte, maar die de vriendelijke manieren en de elegantie van een heer had.

Nicolae Ceaușescu had echter een hekel aan Emerich Jenei. Hij had een hekel aan hem omdat hij ondanks het regime een vrij man was, omdat hij zijn mening durfde te uiten zonder zich te conformeren aan wat het regime wilde horen, omdat hij de dictaten van Steaua Boekarest, destijds geleid door de zoon van de dictator, Valentine Ceaușescu, hoffelijk naast zich neerlegde. Bovenal omdat die overwinning de triomf van de coach over het presidentschap vertegenwoordigde.

We moeten een paar jaar teruggaan om de oorsprong van deze grote haat te begrijpen. Aan het einde van het seizoen 1977-1978 besloot Valentine Ceaușescu Emerich Jenei te ontslaan, de coach die erin was geslaagd om in drie seizoenen twee keer de Roemeense kampioenstitel te winnen en de club na acht seizoenen weer naar de landstitel te leiden. Jenei was goed, maar hij had zijn eigen zin, hij sprak zich uit en luisterde naar niemand, zelfs niet naar de president, zelfs niet naar de president van de Socialistische Republiek Roemenië.

Valentine Ceaușescu was ervan overtuigd dat zijn team zo'n man makkelijk kon missen. Dat klopte niet: de volgende vijf kampioenschappen waren een aaneenschakeling van sportieve mislukkingen.

Emerich Jenei viel echter in de smaak bij Constantin Olteanu, die tussen 1980 en 1985 minister van Defensie van de Socialistische Republiek Roemenië was. Ze waren beiden katholiek in een land waar je niet katholiek kon zijn. En ze waren beiden anti-Sovjet in een land waar je niet anti-Sovjet kon zijn, ondanks hun keuze voor een autonome en extravagante interpretatie van het communisme.

Het was Constantin Olteanu die Valentine Ceaușescu ervan overtuigde om Emerich Jenei dat seizoen terug op de bank te halen. Het was inderdaad generaal Constantin Olteanu die zijn terugkeer in het seizoen 1983-1984 afdwong. Emerich Jenei zat terug op de bank en miste de titel met twee punten. Om die reden werd hij ontslagen.

Drie nederlagen in de eerste drie wedstrijden en het risico op een volksopstand tegen de club (en wie weet... het regime verkeerde niet in goede gezondheid), zorgden ervoor dat dictator Nicolae Ceaușescu zijn zoon adviseerde om naar generaal Constantin Olteanu te luisteren en Emerich Jenei terug op de bank te halen.

En Emerich Jenei, toen hij de controle over het team terug had, begon te winnen. Hij zette alle spelers die de president had uitgekozen op de bank en concentreerde zich op de groep die hij het jaar ervoor had gevormd volgens zijn geboden: niet vloeken, geen zonnebloempitten eten, minstens negen uur slaap, zich niet bekommeren om wat de partij over vrijheid zei, zelf nadenken op en naast het veld, het evangelie lezen in momenten van onzekerheid. Steaua Boekarest won zowel de landstitel als de Roemeense beker. Het jaar daarop wonnen ze de Europacup.

Hij werd een legende. Een legende die de val van het regime van Nicolae Ceaușescu overleefde. Omdat Emerich Jenei zowel een man van het regime als een tegenstander ervan was, zonder een man van het regime of een tegenstander te zijn. Omdat hij het regime of de opstand nooit verheerlijkte, beperkte hij zich altijd tot de uitspraak dat "de mens bezield moet zijn door gezond verstand, door gemeenschapszin, en bovenal, dat hij in staat moet zijn verantwoordelijkheid te nemen."

Eerst sceptisch, later sceptisch: " Ik heb halfmensen met een half brein zien regeren onder dictaturen, en halfmensen met een half brein in vrije landen . Het probleem met Roemenië , en met een groot deel van de wereld, is dat halfmensen met een half brein erin slagen aan de macht te komen."

Altijd sceptisch: "Na de revolutie kregen we alleen het recht om te schreeuwen. Niets anders. Het heeft geen zin om te proberen iets te zeggen, niemand zal naar me luisteren." Het probleem was hetzelfde: half mens met half brein.

Hij heeft nooit een maffialeider willen zijn. "Waarom zou ik mijn tijd verdoen aan mensen die onzin geloven?"

Hij gaf de voorkeur aan lezen, hardlopen en coachen. Hij gaf er de voorkeur aan de geest van zijn mannen te openen, want "je kunt één veld bewerken, twee velden, en dat is alles. Als de uitbreiding te groot is, gaat er gegarandeerd iets mis en loop je het risico de hele oogst te verliezen."

Meer over deze onderwerpen: