Nog een FIFA-spel van een miljard dollar: de belangrijkste vragen en antwoorden over het WK voor clubs

In het wereldvoetbal geldt nog steeds de regel dat extra competities, uitgebreidere speelvelden en meer wedstrijden economisch gezien zinvol zijn. Kritiek op de verwatering van de sportieve betekenis ebt snel weg. Het WK voor clubs had het aanvankelijk moeilijk. Maar Gianni Infantino, de voorzitter van de FIFA, heeft woord gehouden en is verheugd over de miljarden aan extra inkomsten, waardoor het toernooi dankzij de grote bedragen aan belang heeft gewonnen. Hij heeft geen gebrek aan superlatieven. Toen de trofee in november 2024 werd uitgereikt, zei de Zwitser dat de winnaar "de wereld van het clubvoetbal in handen zou hebben".

De FIFA legt bedragen op tafel die uit een surrealistische wereld lijken te komen. Het equivalent van € 900 miljoen aan bonussen wordt verdeeld over de 32 clubs. Het inschrijfgeld is gestaffeld op basis van marktwaarde; elke Europese club ontvangt € 18 tot € 35 miljoen, de Zuid-Amerikanen € 14 miljoen per club, en die uit Noord- en Midden-Amerika, Afrika en Azië € 9 per club – en dat zonder ook maar één wedstrijd gespeeld te hebben. De winnaar kan rekenen op ongeveer € 115 miljoen als het een Europees team is. Het lijkt wel alsof er geld wordt bijgedrukt tijdens het WK voor clubs.

De definitieve uitslag zal het leren. Momenteel hangt er een waas over het toernooi. De FIFA heeft weliswaar betrouwbare sponsors aan boord (Visa, Qatar Airways), maar hoeveel zij bereid zijn extra te betalen is onbekend. Dazn zou het equivalent van € 900 miljoen betalen voor de mediarechten; de wedstrijden zijn gratis te ontvangen. Dazn was een soort redder in nood, waardoor het WK voor clubs de naam Mammon kreeg. De streamingdienst wordt nu ook gesteund door Saoedi-Arabië, wat tot de voor de hand liggende conclusie leidt dat Saoedi-Arabië vooral het verheven WK voor clubs mogelijk maakt. Het is denkbaar dat het WK voor clubs in 2029 in Saoedi-Arabië plaatsvindt. Of uiterlijk in 2033, een jaar vóór het WK in dat land. In ieder geval belooft de FIFA door de waas heen dat het geen beroep zal doen op de eigen reserves.

Kort na de aankondiging van de nieuwe toernooivorm in december 2022 ontstond er kritiek. De FIFA werd ervan beschuldigd de hervormingen eenzijdig en zonder overleg met de betrokken bonden en bonden door te voeren. Tegenstanders klaagden er ook over dat het toernooi een prestigeproject was van FIFA-voorzitter Gianni Infantino, die met hulp van donoren uit het Midden-Oosten nu ook het clubvoetbal onder druk wilde zetten. Verdere kritiek: te veel voetballers, een nog korter wedstrijdschema. Overbelasting? En: vanaf de kwartfinales overlapt het nieuwe mannentoernooi met het EK vrouwenvoetbal in Zwitserland, dat op 2 juli begint, en wordt het daarom niet beschouwd als onderdeel van het FIFA-programma voor vrouwenontwikkeling.

Het WK voor clubs in de VS vindt plaats van 14 juni tot en met 13 juli. De 63 wedstrijden worden gespeeld in Washington (D.C.), Charlotte, Orlando, Nashville, Miami, Philadelphia, Seattle, Atlanta, New York (East Rutherford), Pasadena en Cincinnati. De openingswedstrijd tussen de Afrikaanse kampioen Al-Ahly uit Caïro en Inter Miami vindt plaats op 14 juni om 20.00 uur lokale tijd (02.00 uur CEST) in Miami, en de finale vindt plaats op 13 juli om 21.00 uur CEST in het Metlife Stadium in East Rutherford, de thuishaven van de New York Jets en de New York Giants.

Net als het WK voetbal wordt het WK voor clubs elke vier jaar gehouden. Bij het laatste WK voor clubs deden er slechts zeven teams mee; nu zijn het er 32, verdeeld over acht poules van vier. Na de groepsfase volgt de knock-outfase. Dit is de formule die al lang succesvol is op het WK voetbal. Vanaf volgend jaar zullen er 48 teams aan het WK deelnemen. Twee sleutelwoorden: steeds meer deelnemers.

FIFA wees de 32 startplaatsen toe aan de zes continentale confederaties. Europa ontving het grootste contingent (12), vóór Zuid-Amerika (6), Azië (4), Afrika (4), Noord- en Midden-Amerika inclusief het Caribisch gebied (4), Oceanië (1) en het gastland, de VS (1). Kwalificerende landen omvatten alle winnaars van de continentale competities van 2021 tot en met 2024, evenals de meest succesvolle clubs van elke confederatie in die periode – met maximaal twee clubs per land uit Europa die mogen deelnemen. Inter Miami en Lionel Messi werden om pr-redenen met een wildcard het WK binnengesmokkeld. Los Angeles FC was het laatste team dat zich aansloot. Dit was een financieel succes voor de eigenaren van het WK, die in Zwitserland zwaar bekritiseerd zijn. In mei bevestigde het Hof van Arbitrage voor Sport de uitsluiting van de Mexicaanse club Léon. De club deelt het eigendom met Pachuca, wat in strijd is met de reglementen van het WK voor clubs van de FIFA.

De nieuwe competitie is een prestigeproduct voor de bond. FIFA kan nu niet alleen nationale bonden bedienen, maar ook clubs rechtstreeks – en wordt zo een concurrent van de continentale bonden. Het WK voor clubs daagt de Champions League uit, de meest succesvolle clubcompetitie, die internationaal de gouden standaard blijft zetten. Het prijzengeld voor het WK voor clubs is meer dan een derde zo hoog (€ 900 miljoen) als dat van de Champions League over een heel seizoen (€ 2,5 miljard in 2024/25). Het WK voor clubs biedt internationale vergelijkingen, wedstrijden tegen "nieuwe" tegenstanders die op eigen continent relatief onbekend zijn. Of de plannen van FIFA zullen lonen, is echter de vraag. Tot nu toe is de voorverkoop van tickets, althans in de VS, op weinig belangstelling gestuit. Naarmate de opening dichterbij komt, wordt er meer gesproken over sterk dalende ticketprijzen.

De clubs reizen met hun beste spelers, wat het sportieve belang van het toernooi onderstreept: Lionel Messi (Inter Miami), Kylian Mbappé (Real Madrid) en Erling Haaland (Manchester City). Veel clubs hebben de nieuwe transferperiode specifiek aangegrepen om hun selecties vóór het toernooi te versterken. Er werden 58 transfers afgerond – ter waarde van 400 miljoen Zwitserse frank. Voor de Engelse club is het toernooi een kans om het goed te maken, net als voor FC Bayern en Real Madrid, die vorig seizoen ook internationaal teleurstelden. De eerste titelkandidaat is Champions League-winnaar Paris Saint-Germain , die met al hun supersterren reist. Niet-Europese clubs worden op zijn best als outsiders beschouwd.

De aanzienlijk hogere inschrijvings- en prijzengelden vormen een belangrijke financiële stimulans voor de clubs, en ze nemen het toernooi dan ook serieus. Het geld smoort kritiek en is de olie van de WK-machine. Degenen die aanvankelijk vragen stelden, zijn sindsdien stil gebleven. Momenteel durven alleen vertegenwoordigers van de competitie, zoals de Spanjaard Javier Tebas, zich uit te spreken. Hij sprak met de Spaanse radiozender Cadena Cope over een "volkomen absurde competitie" die het ecosysteem van de Europese competities aantast. Naast de cashflow voor de Europese topclubs is het echter de vraag welke sportieve waarde zij hechten aan wedstrijden tegen buitenlandse tegenstanders die ze in geen enkel ander toernooi zouden treffen. De Zwitserse doelman Gregor Kobel speelt voor Borussia Dortmund in groep F tegen teams zoals Fluminense uit Brazilië, Mamelodi Sundowns uit Zuid-Afrika en de Zuid-Koreaanse club Ulsan HD. Kobel zei dat het WK voor clubs "op zichzelf al een geweldig evenement" is, maar "een uitdaging" qua timing. Wat hij mogelijk bedoelde te zeggen: De spelers zullen deze zomer tot zes weken in de VS doorbrengen in plaats van op vakantie te gaan met hun familie. Maar dankzij het WK voor clubs verdienen de spelers ook meer.